“Kur Ar­tı­şı Es­na­fı Olum­suz Et­ki­li­yor”

Döviz ku­run­da ya­şa­nan dal­ga­lan­ma­lar ve ta­ri­hi yük­se­liş­ler bir­çok sek­tö­rü olum­suz et­ki­le­di. Nikah şe­ke­ri sek­tö­rü de döviz ku­ru­nun yük­se­li­şin­den olum­suz et­ki­le­nen sek­tör­le­rin ba­şın­da ge­li­yor. Yer Altı Çar­şı­sın­da nikâh şe­ke­ri, or­ga­ni­zas­yon mal­ze­me­le­ri, he­di­ye­lik eşya, ithal çiçek ve sepet gibi bir­çok ürü­nün sa­tı­şı­nı yapan Mü­ni­re Örnek, sek­tör­de bir­çok ürü­nün ithal ol­du­ğu­nu be­lir­te­rek, sek­tö­rün döviz kuru ar­tı­şın­dan olum­suz et­ki­len­di­ği­ni ga­ze­te­miz mu­ha­bi­ri­ne açık­la­dı.
Örnek ga­ze­te­miz mu­ha­bi­ri­ne ver­miş ol­du­ğu Açık­la­ma­sın­da şun­la­rı kay­det­ti;
Dük­ka­nın­da bu­lu­nan ürün­le­rin ne­re­dey­se ta­ma­mı­nın ithal ol­du­ğu­nu ifade eden Örnek, “Kur ar­tı­şı, nikah şe­ke­ri ve or­ga­ni­zas­yon mal­ze­me­le­ri satan sek­tör­le­ri olum­suz et­ki­le­di.
Ürün­le­ri­mi­zin hepsi ithal. Sek­tör­de dışa ba­ğım­lı ol­du­ğu­muz için her döviz ar­tı­şı bizi olum­suz et­ki­li­yor. Ürün­le­rin fi­yat­la­rı arttı ancak biz yan­sı­ta­mı­yo­ruz. Çünkü fi­yat­la­rı art­tır­dı­ğı­mız zaman va­tan­daş ala­mı­yor. Esnaf kâr mar­jın­dan fe­ra­gat etmek zo­run­da ka­lı­yor.” diye ko­nuş­tu.
Sek­tör da­ral­dı
Örnek, pan­de­mi ne­de­niy­le zor gün­ler ge­çi­ren es­na­fın bir de kur şoku ya­şa­dı­ğı­na dik­kat çe­ke­rek, şun­la­rı söy­le­di:
“Pan­de­mi sü­re­cin­de esnaf iş ya­pa­ma­dı. Şimdi döviz ku­ru­nun ar­tı­şıy­la bir­lik­te daha da zor­la­nı­yo­ruz. Kur ar­tı­şı ne­de­niy­le ma­li­yet­le­ri­miz ar­tı­yor.
Döviz üze­rin­den al­dı­ğı­mız için fiyat aynı olu­yor ama bizim öde­di­ği­miz para ar­tı­yor.
Ör­ne­ğin, Çin’den 30 cente al­dı­ğım bib­lo­yu hala aynı fi­ya­ta alı­yo­rum ama döviz art­tı­ğı için benim öde­di­ğim para aynı ol­mu­yor. Ben it­ha­lat da ya­pı­yo­rum. Güm­rük ver­gi­le­ri ina­nıl­maz arttı.
Bir ürün yurt dı­şın­dan Tür­ki­ye’ye ge­le­ne kadar bir­çok ver­gi­ye tabi olu­yor. Nak­li­ye üc­re­ti, ambar üc­re­ti var. İnsan­la­ra bunu an­la­ta­mı­yo­ruz.
Biz döviz üze­rin­den iş ya­pı­yo­ruz. Bu­ra­da üret­ti­ği­miz doğal sa­bu­nun bile mal­ze­me­le­ri ithal.
Bu ne­den­le döviz ar­tı­şıy­la bir­lik­te bir­çok sek­tör da­ral­dı.”
Yerli üre­tim art­tı­rıl­ma­lı
Sa­na­yi­de kul­la­nı­lan do­ğal­ga­za yüzde 48 zam ya­pıl­ma­sı­nın da es­na­fı ve iş­let­me­le­ri olum­suz et­ki­le­ye­ce­ği­ni be­lir­ten Örnek, bu du­ru­mun iğ­ne­den ip­li­ğe zam ola­rak yan­sı­ya­ca­ğı­nı söy­le­di.
Örnek, yerli üre­ti­min öne­mi­ne vurgu ya­pa­rak, şöyle ko­nuş­tu:
“Şu an tü­ke­tim ül­ke­si­yiz, üret­mi­yo­ruz ve dışa ba­ğım­lı­yız.
Üre­tim yap­ma­dı­ğı­mız sü­re­ce ürün temin et­mek­te sı­kın­tı ya­şa­ya­ca­ğız.
Ürün­le­ri­mi­zin hepsi ithal.
Bu sa­de­ce bizim sek­tör için ge­çer­li değil.
Bir­çok sek­tör için durum aynı.
Kendi ürün­le­ri­mi­zi üret­me­miz, yerli üre­ti­mi art­tır­ma­mız ge­re­ki­yor. Bunu ya­par­sak ka­za­nı­rız.
Esnaf ka­za­nır, va­tan­daş ka­za­nır ve ülke kal­kı­nır. Ama dışa ba­ğım­lı ol­du­ğu­muz sü­re­ce kay­bet­me­ye mah­ku­muz.”
Va­tan­da­şın alım gücü düştü Va­tan­da­şın alım gü­cü­nün düş­tü­ğü­nü be­lir­ten Mü­ni­re Örnek, pan­de­mi­den önce en az 100’ün üze­rin­de nikah şe­ke­ri sa­tı­şı ya­par­ken pan­de­mi sü­re­cin­de bu sa­yı­nın 20’ye kadar düş­tü­ğü­nü söy­le­di.
Örnek, es­na­fın kâr mar­jın­dan fe­ra­gat et­ti­ği­ni vur­gu­la­ya­rak “Döviz ar­tı­yor, mas­raf­lar ço­ğa­lı­yor ama biz hep aynı fi­yat­ta ka­lı­yo­ruz.
Çünkü in­san­la­rın alım gücü belli.
Döviz ar­tı­şı­nı ürün­le­re yan­sıt­tı­ğı­mız zaman va­tan­daş o ürünü al­mak­tan ka­çı­nı­yor.
Bu ne­den­le esnaf kendi eme­ğin­den ve iş­çi­li­ğin­den fe­ra­gat edi­yor.” İfa­de­le­ri­ni kul­lan­dı.
Yak­la­şık 30 yıl­dır es­naf­lık yap­tı­ğı­nı an­la­tan Örnek, “Şim­di­ye kadar 1995 ve 2001 kri­zi­ni at­lat­tık ancak bu sefer durum daha zor.
Şu an ya çok pa­ra­nız varsa ya da çok eski es­naf­sa­nız ayak­ta du­ra­bi­lir­si­niz. Küçük esnaf bitti.
Çok eski esnaf ol­du­ğu­muz için ayak­ta du­ra­bi­li­yo­ruz. Ancak çok sı­kın­tı­lı bir sü­reç­ten ge­çi­yo­ruz.
Es­na­fın du­ru­mu sı­kın­tı­da gi­de­bil­di­ği­miz yere kadar da­ya­na­ca­ğız.”
Örnek, pan­de­mi ne­de­niy­le es­na­fın zor gün­ler ge­çir­di­ği­ni an­la­ta­rak bu sü­reç­te kre­di­ler­le ayak­ta kal­ma­ya ça­lış­tık­la­rı­nı söy­le­di. Pan­de­mi sü­re­cin­de iş ya­pa­ma­dık­la­rı için ödeme yap­mak­ta da zor­lan­dık­la­rı­nı ifade eden Örnek,
“Esnaf bir kısır döngü içe­ri­sin­de. Satış ya­pa­mı­yo­ruz, borç­lar ar­tı­yor. Şu an mal ge­tir­mek sı­kın­tı değil.
Fir­ma­lar malı ve­ri­yor ama müş­te­ri ol­ma­yın­ca malı al­ma­nın bir an­la­mı kal­mı­yor.
Ben dük­ka­nı­ma bin­ler­ce mal ge­ti­rip, koy­sam sa­ta­ma­dık­tan sonra bir an­la­mı yok.” dedi.
Va­tan­daş ürünü gö­re­rek alsın
Pan­de­mi sü­re­cin­de in­san­la­rın in­ter­net alış­ve­ri­şi­ne yö­nel­di­ği­ni bu ne­den­le es­na­fın da in­ter­net­ten satış yap­ma­ya baş­la­dı­ğı­nı ifade eden Örnek, in­ter­net alış­ve­ri­şi­nin bazı risk­le­ri ol­du­ğu­nu söy­le­di.
Örnek, va­tan­da­şın bir ürünü gö­re­rek al­ma­sı­nın daha sağ­lık­lı ola­ca­ğı­nı vur­gu­la­ya­rak “İnter­net­ten alış­ve­riş yap­tı­ğı­nız zaman nasıl bir ürün­le kar­şı­la­şa­ca­ğı­nı­zı bil­mi­yor­su­nuz. Va­tan­daş bir ürün alır­ken gö­re­rek alsın. Bizim in­sa­nı­mız bir ürünü de­ne­ye­rek al­ma­yı se­vi­yor.
İnter­net­te güven sı­kın­tı­sı var, nasıl bir ürün ge­le­ce­ği belli değil.
Ör­ne­ğin, cam bir ürün al­dı­ğı­nız­da sağ­lam ge­le­ce­ği­nin ga­ran­ti­si yok. Kı­rıl­dı­ğı zaman ver­di­ği­niz para boşa gi­de­bi­lir. Çar­şı­da, dük­kân­lar­da çok fazla çeşit var.
Ye­rin­de gö­re­rek al­ma­la­rı­nı tav­si­ye edi­yo­rum. Çünkü çar­şı­da tek bir ki­şi­ye ba­ğım­lı kal­mı­yor­su­nuz. Her es­naf­ta fark­lı çe­şit­ler ve bir­çok al­ter­na­tif var.
Bu ne­den­le gö­re­rek almak her zaman için daha iyi­dir.” şek­lin­de ko­nuş­tu.
(Haber: İlknur Öncü)