Niğde Millet­vekili Ömer Fethi Gü­rer­le Ta­rım­la İlgili Ro­pör­taj

Niğde CHP MV. Sayın Ömer Fethi Gürer, ülke ge­ne­lin­de pa­ta­tes, soğan,
Pamuk, tahıl hasat tar­la­la­rın­da, na­ren­ci­ye bah­çe­le­rin­de, çift­çi­le­rin der­le­ri­ni din­le­yen, on­la­rın sı­kın­tı­la­rı­nı TBM Mec­li­si Kür­sü­sü­ne ta­şı­yan, te­le­viz­yon ek­ran­la­rın­da, sos­yal med­ya­da yük­sek sesle dile ge­ti­ren tarım sev­da­lı­sı, çift­çi dostu bir Mil­let­ve­ki­li­dir. Onun­la yap­tı­ğım söy­le­şi­yi siz de­ğer­li okur­la­rım­la pay­laş­mak is­ti­yo­rum,
YA­VUZ­CA; Sayın Ve­ki­lim; Siz Mec­lis­te tarım ko­nu­su­nu en çok dil­len­di­ren Mil­let­ve­ki­li­si­niz. Eğer Tür­ki­ye üze­ri­ne genel bir de­ğer­len­dir­me ya­par­sak tarım sek­tö­rü­nün en büyük sı­kın­tı­sı nedir?
Ö FETHİ GÜRER; Tarım insan ya­şa­mı için hava ve su kadar önem­li­dir. İlk in­san­dan gü­nü­mü­ze kadar her yerde tarım ya­pı­la gel­miş­tir. Ül­ke­miz­de ta­rı­mın bilgi ile bi­lim­sel bir şe­kil­de ya­pıl­ma­sı­na Mus­ta­fa Kemal Ata­türk öncü ol­muş­tur
Mus­ta­fa Kemal Ata­türk, Os­man­lı dö­ne­min­de çift­çi­nin üret­ti­ği ürü­nün % 10 Aşar ver­gi­si alı­nır­ken onu kal­dır­mış ve her ile fi­dan­lık kur­muş, Ata to­hu­mu­nu ekip üret­me­ye zemin ha­zır­la­mış, çift­çi­yi ko­ru­mak için Zi­ra­at Ban­ka­sı­nın des­te­ği ile ko­ope­ra­tif­çi­li­ğe önem ver­miş­tir.
Mus­ta­fa Kemal Ata­türk; As­ke­re gi­den­le­re trak­tör eh­li­ye­ti al­ma­sı için eği­tin ta­li­ma­tı veren bir li­der­dir. O büyük insan Ana­do­lu­da şeker fab­ri­ka­la­rı, un fab­ri­ka­la­rı kur­dur­muş kı­sa­ca­sı köylü mil­le­tin efen­di­si diye özet­le­di­ği kır­sa­lı ta­rım­da baş tacı et­miş­tir. Onun kur­du­ğu tarım po­li­ti­ka­la­rı ile 6,5 mil­yon hek­tar tarım ara­zi­miz 1950 yı­lın­da 25 mil­yon hek­ta­ra çık­mış­tır.
1980 yı­lın­da 28 mil­yon hek­tar tarım ara­zi­miz var­ken bugün 23 mil­yon 100 bin hek­ta­ra ge­ri­le­miş­tir.
Buda gi­de­rek ta­rım­dan uzak­laş­ma­nın bir gös­ter­ge­si­dir
Son gün­ler­de ÇKS ka­yıt­lı 800 bin ci­va­rın­da çift­çi­de çift­çi­li­ği bı­rak­tı. Bu du­rum­da artan nüfus dik­ka­te alın­dı­ğın­da tarım ke­si­mi ciddi so­run­lu hale gel­miş­tir. Tarım ke­si­mi sa­na­yi ve tu­rizm için sağ­la­nan des­tek­le­re göre ke­na­ra itil­miş­tir.
Bu gün­ler­de ta­rım­da ça­lı­şan nü­fu­sun oranı önem­li öl­çü­de ge­ri­le­miş­tir. Bu bağ­lam­da fark­lı ve­ri­ler­de var­dır. Tarım sek­tö­rü­nün millî ge­li­re kat­kı­sı %5-10 ara­sın­da ol­du­ğu ifade edil­mek­te­dir. Dı­şa­rı­dan ithal edi­len ürün­le­rin ül­ke­miz çift­çi­si­ne hiç­bir fay­da­sı yok­tur. Göz bo­ya­ma, ke­li­me ve ra­kam­sal he­sap­la­ma oyun­la­rı ile ve­ri­ler nasıl kul­la­nı­lır­sa kul­la­nıl­sın, sü­rek­li so­run­la­rın kat­la­dı­ğı bir süreç ya­şan­mak­ta­dır.
YA­VUZ­CA; Ta­rım­da kay­nak­lar ye­te­rin­ce kul­la­nı­la­bi­li­yor mu?
Ö FETHİ GÜRER; Ta­rım­da kay­nak­la­rın doğru kul­la­nıl­ma­sı önce sağ­lık­lı bir tarım po­li­ti­ka­sı­nın oluş­tu­rul­ma­sı ge­re­kir. Tarım sa­yı­mı ya­pıl­ma­sı, tarım ka­nu­nun 22. mad­de­si­ne göre milli ge­li­rin çift­çi­ye ve­ril­me­si ile olur.
YA­VUZ­CA; Türk Ta­rı­mın­da uy­gu­la­nan pazar fi­yat­la­rı ve des­tek­le­me­ler ko­nu­sun­da ne di­ye­cek­si­niz?
Ö FETHİ GÜRER; IMF ve Dünya Ban­ka­sı geç­miş­te da­yat­tı­ğı tarım po­li­ti­ka­la­rı­nın 20 yılda ta­rım­sal uy­gu­la­ma­sı­na AKP hayır de­me­di. Taban fiyat uy­gu­la­ma­sı, arazi sa­hi­bi­ne ve­ri­len des­te­ğin çift­çi­ye ve­ril­me­si, ya hasat ön­ce­si, ya da hasat son­ra­sı ve­ril­me­si ge­re­kir­ken bu des­tek­ler ye­ter­li ol­ma­dı.
Ku­rak­lık 50 ilde zarar verdi. Bi­çer­dö­ver gir­me­yen tarla trak­tör ile sü­rül­dü. Çift­çi­ye ve­ri­len gübre des­te­ği de­kar­da 4 lira artt. Aynı dö­nem­de güb­re­ye gelen zam ar­tı­şı da 400 li­ra­ya da­yan­dı. Çift­çi bu ar­tı­şa ne kadar da­ya­na­cak gö­re­ce­ğiz. Bir­çok tarla ya gübre oranı azal­tıl­dı ya da gübre atıl­ma­dı. Çift­çi­yi des­tek­len­se böyle mi olur?
YA­VUZ­CA; Eko­no­mik kal­kın­ma­da ta­rı­mın rolü ve az ge­liş­miş­lik ol­gu­sun­da ne gibi et­ki­le­ri var­dır.
Ö FETHİ GÜRER; Ta­rı­mın eko­no­mi­ye kat­kı­sı çok daha önem arz et­mek­te­dir. Fab­ri­ka­lar­da bu sü­reç­te bin­ler­ce işçi ol­ma­ya­cak, ro­bot­lar ça­lı­şa­cak. Oysa tarım sa­na­yi ge­liş­se, katma de­ğer­li ürün üre­ti­mi sağ­lan­sa, yurt dışı pa­zar­lar­da değer bu­la­cak mar­ka­lar ya­ra­tıl­sa, Tür­ki­ye ta­rım­da fark­lı bir ev­re­ye yö­ne­lir. Kır­sal alana ye­ni­den il­gi­ler artar, çift­çi rahat bir nefes alır diye dü­şü­nü­yo­rum.
Ge­liş­me­de ta­rı­mın önemi gör­mez­den ge­li­ne­mez. O ne­den­le çift­çi, be­si­ci, süt inek­çi­li­ği ya­pan­la­rın re­fa­hı ar­tı­rıl­ma­sı ge­re­kir.
Bu husus ik­ti­da­rın tarım po­li­ti­ka­la­rı ve ta­rı­ma ba­kı­şı ile il­gi­li­dir. Az ge­liş­miş­li­ği aş­ma­da tarım önemi ve et­ki­si gi­de­rek dün­ya­da da daha iyi an­la­şı­lır nok­ta­ya evi­ril­miş­tir
YA­VUZ­CA; Tür­ki­ye’de ta­rım­sal so­run­la­rın çö­zü­mün­de uy­gu­lan­ma­sı ge­re­ken po­li­ti­ka­lar nasıl ol­ma­lı
Ö FETHİ GÜRER; Zi­ra­at oda­la­rı. Zi­ra­at mü­hen­dis­le­ri odası, büyük ve küçük çift­çi tem­sil­ci­le­ri ile bir araya gelip bütün so­run­la­rı ma­sa­ya ya­tı­rıp ortak çözüm ya­ra­tıl­ma­lı­dır
Ta­rım­da ka­mu­cu bir an­la­yış­la plan­la­ma ya­pıl­ma­lı, mut­la­ka katma de­ğer­li ürün üre­ti­mi özen­di­ril­me­li. İşlen­miş ve don­du­rul­muş gı­da­ya dö­nü­şe­bi­len ürün­ler de­po­lar­da ko­run­ma­lı­dır. Ör­ne­ğin orta Ana­do­lu da pa­ta­tes bü­tün­leş­miş te­si­si ile üre­ti­len ürün­le­ri değer bu­la­ca­ğı ya­tı­rım­lar ya­pıl­ma­lı­dır.
İtha­lat değil, yerli çift­çi, be­si­ci, süt inek­çi­li­ği yapan çift­çi­ler des­tek­len­me­li­dir. CHP prog­ra­mın­da bir yıl ön­ce­den ürün hangi böl­ge­de, ne kadar ye­ti­şe­ce­ği, ürün de­ğe­ri ne ola­ca­ğı, zarar ha­lin­de çift­çi­ye ne kadar des­tek sağ­la­na­ca­ğı be­lir­len­miş ve dev­let an­la­yı­şı ile çift­çi­nin des­tek­len­me­si sağ­la­na­cak,
Milli ge­li­rin % 1 mut­la­ka çift­çi­ye ve­ri­lecek, çift­çi kredi fa­iz­le­ri si­li­nip yeni bir kredi dü­ze­ni ge­ti­ri­le­cek­tir. Çift­çi­ye kul­lan­dı­ğı tüm ürün­ler­le il­gi­li ver­gi­de dü­zen­le­me sağ­la­na­cak­tır. Ye­ni­den kır­sa­la dönüş için genç­ler ve ka­dın­lar için özen­di­ri­ci özel dü­zen­le­me­ler ge­ti­ri­lecek. Ürün­ler ne tar­la­da ka­la­cak ne de­po­da çü­rü­ye­cek­tir. Bu yönlü prog­ram­lar­la daha çok üre­ti­min yolu açı­la­cak­tır. Ko­ope­ra­tif­çi­li­ği ye­ni­den ama­cı­na uygun bir şe­kil­de ge­liş­ti­re­ce­ğiz. Ka­mu­nun çift­çi ya­nın­da TİGEM gibi ku­ru­luş­la­rı iş­lev­li kı­la­ca­ğız. TMO ye­ni­den çift­çi­ye kara gün dostu ol­ma­sı­nı sağ­la­ya­ca­ğız.
YA­VUZ­CA; “İtha­la­ta da­ya­lı uy­gu­la­ma­lar ne­de­niy­le, çift­çi­ye doğ­ru­dan des­tek ve­ril­mi­yor, bu ko­nu­da ik­ti­dar se­yir­ci ka­lı­yor” di­yor­su­nuz. Bunu biraz açar mı­sı­nız?
Ö FETHİ GÜRER; AKP ik­ti­da­rı 20 yıl­dır uy­gu­la­dı­ğı po­li­ti­ka­lar­da temel da­ya­na­ğı it­ha­lat oldu. Tarım ürün­le­ri ya­nın­da canlı hay­van it­ha­la­tı­nı kar­kas hatta lop et ola­rak ya­pıl­dı. Son yıl­lar­da or­ta­la­ma 20 mil­yon tona yakın buğ­day hasat edil­di, 10 mil­yon tona ya­kın­da buğ­day it­ha­la­tı var.
Yurt dışı pa­zar­la­rın­da bu yıl fiyat arttı. İthal ürün­le­ri uygun fi­yat­la ya­pı­la­maz olun­ca, ger­çek so­run­lar or­ta­ya çıktı. İtha­lat­çı bir an­la­yış üre­ti­mi da­ralt­tı Her ülke Pan­de­mi ne­de­ni ile stok­la­rı tutup kendi ken­di­ne yeter olma nok­ta­sı­na erdi. Uygun fi­yat­la yurt dı­şın­dan ürün al­ma­ya ça­lış­tı­lar. Bu ik­ti­da­rın ürün ithal edecek hali dahi kal­ma­dı.
YA­VUZ­CA; Tarım sek­tö­rü­nün gayri safi yurt içi hâ­sı­la­tın­da­ki (GSMH) payı sizce ne ka­dar­dır?
Ö FETHİ GÜRER Bu ra­kam­sal veri ola­rak de­ğiş­ken­lik arz edi­yor % 6-10 ara­lı­ğın­da dır
YA­VUZ­CA; “Tür­ki­ye’de 5 mil­yon hek­tar eki­le­bi­lir arazi ekil­mez hale geldi. 800 bin tarım iş­çi­si üre­tim­den çe­kil­di” di­yor­su­nuz, bunu neye da­ya­na­rak söy­lü­yor­su­nuz
Ö FETHİ GÜRER; Dev­let Plan­la­ma teş­ki­la­tı­nın 1980 yı­lı­na ait ül­ke­miz­de ta­rım­sal arazi var­lı­ğı ile il­gi­li ka­yıt­lar­da 28 mil­yon hek­tar ola­rak yer alı­yor. 2021 yılı Cum­hur­baş­kan­lı­ğı prog­ram ki­ta­bın­da da 23 mil­yon 100 bin hek­tar tarım ara­zi­si var­lı­ğı ifade edi­li­yor 10 yıl ön­ce­de 24 mil­yon hek­tar iken son veri 23 mil­yon 100 bin ol­du­ğu yine Cum­hur­baş­kan­lı­ğı 2021 prog­ra­mın­da yer ve­ri­li­yor.
Bu yıl. ÇKS ka­yıt­lı çift­çi sa­yı­sın­da düşüş var. Ba­ka­nın so­ru­la­rı­mı­za ver­di­ği ya­nıt­la­rın­da yer alı­yor. Ta­rım­da ça­lı­şan sa­yı­sın­da ciddi düş­me­de ol­du­ğu SGK ka­yıt­la­rın­da yer bu­lu­yor­lar.
YA­VUZ­CA; Üre­ti­ci, buğ­day, arpa, pa­ta­tes, nohut, mer­ci­mek, fa­sul­ye gibi temel ih­ti­yaç­la­rı­nı neden sa­ta­maz hale geldi?
Ö FETHİ GÜRER; Üre­tim plan­la­ma­sı yok KU­RAK­LIK ve Pan­de­mi ile il­gi­li süreç doğru tah­lil edil­me­di.
Üre­ti­ci bu ürün­le­ri sa­tı­yor ama ma­li­ye­ti­ne sa­tı­yor Bir­den çok el de­ğiş­ti­ren ürün çift­çi­den çı­kın­ca değer bu­lu­yor. Çift­çi bun­dan ya­rar­la­na­mı­yor, çok kere el de­ğiş­ti­ren ürün tü­ke­ti­ci­ye bu kere pa­ha­lı ürün ola­rak yan­sı­yor.YA­VUZ­CA; Nasıl oldu da 2 Niğde ili bü­yük­lü­ğün­de tarım alanı kay­bol­du dş­yor­su­nuz?
Ö FETHİ GÜRER; Bir­den çok ne­de­ni var. Ön­ce­lik­le be­ton­laş­ma tarım ara­zi­le­ri­ni tü­ket­ti Büyük kent çev­re­le­rin­de en ve­rim­li ara­zi­le­re çok katlı ya­pı­lar di­kil­di. Tarım alan­la­rın­dan başka yer yok­muş gibi çok yerde ve­rim­li ara­zi­ler OSB ya­pıl­dı. Top­rak bir rant alanı oldu. Kır­sal göç verdi, ka­pa­nan köy okul­la­rı bu sü­re­ci te­tik­le­di. Plan­sız ve ön­gö­rü­süz ta­rı­ma bakış, ürün gü­ven­li­ği açı­sın­dan risk ya­ra­ta­cak tarım arazi ka­yıp­la­rı­nı ge­tir­di. Ben­zer durum mera alan­la­rın­da var. Çok ciddi mera alan­la­rı yok edil­di.
YA­VUZ­CA; Sizce yet­ki­li­ler ta­rı­ma ye­te­rin­ce önem ver­mi­yor­lar mı?
Ö FETHİ GÜRER; Ta­rı­ma ge­re­ği gibi des­tek ve­ril­sey­di, ta­rım­da ya­şa­nan so­run­lar olur muydu? Üst üste 20 yılda ve­ri­len des­te­ği top­la­yıp, des­tek ve­ri­yo­ruz demek des­tek ol­mu­yor
Çift­çi­mi­ze TMO bu yıl 1750 TL tonda taban fi­ya­tı verdi. 2 mil­yon ton arpa İthal edil­di. İthal arpa fi­ya­tı tonu 4 bin li­ra­yı geçti. Ül­ke­miz çift­çi­si­ne ve­ril­me­yen des­tek ya­ban­cı çift­çi­ye faz­la­sı ile ve­ril­di. İşte sorun bu­ra­da, it­hal­ci kafa.
Ülke, çift­çi­si­nin en az iki katı para ile İthal arpa alır­sa, bu­ra­da bir den­ge­siz­lik yok mu? Ana­va­ta­nı Ana­do­lu olan mer­ci­mek to­hu­mu­nu ver­di­ği­miz Ka­na­da bugün ül­ke­miz­de üre­ti­len mer­ci­mek­ten fazla mer­ci­me­ği bize sa­tı­yor­sa, bizim çift­çi­mi­ze ve­ri­len taban fiyat iki katı olur­sa bu­ra­da bir tu­haf­lık yok mudur?
YA­VUZ­CA; Son ola­rak çift­çi­le­re des­tek için kısa va­de­de nasıl bir for­mül bu­lun­ma­lı?
Ö.FETHİ GÜRER; Milli ge­lir­den çift­çi­nin ala­ca­ğı 220 mil­yar, çift­çi­ye ve­ril­me­li. Kre­di­ler uzak ara öte­len­me­li, fa­iz­ler si­lin­me­li, tarım kredi çift­çi ku­ru­lu­şu­na dö­nüş­me­li, yük­sek fa­iz­le elin­de­ki dar ge­li­re el koy­ma­ma­lı.
Bu yılda soğan tar­la­da, limon dalda, kabak çe­kir­de­ği de­po­da kaldı. Geçen yıl 100 bin ton pa­ta­tes çü­rü­dü.
Bu ürün­ler katma de­ğer­li ürüne dö­nüş­tü­rüp değer bul­ma­sı sağ­la­na­bi­lir­di. Üre­ti­ci, üret­ti­ği ürünü de­ğe­ri­ne sa­ta­ma ko­nu­sun­da ik­ti­da­rı ya­nın­da gör­mek is­ti­yor.
YA­VUZ­CA; Sayın Ve­ki­lim, ver­di­ği­niz bil­gi­ler­den do­la­yı size çok te­şek­kür edi­yo­rum. Ça­lış­ma­la­rı­nız­da ba­şa­rı­lar di­li­yo­rum.
Be­nim­le rö­por­taj yap­mak is­te­yen­le­re de ka­pı­mın açık ol­du­ğu­nu ifade edi­yo­rum.